گنج و گوهر کِی میان خانه هاست / گنج ها پیوسته در ویرانه هاست
در یکی از شب های خردادماه سال هزار و سیصد و هفتاد و نُه، پائولو کوئیلو نویسندة مشهور و متوسطِ آمریکای لاتینی، مهمانِ ایرانی ها بود و ضیافتِ شامی به افتخار او در کاخ نیاوران تدارک دیده بودند. خیلی‌ها را دعوت کرده بودند. حتی برای من هم کارتِ دعوت آمد: دیدار با پائولو کوئیلو در کاخِ نیاوران به صرف شام.
کوئیلو متولد سال ۱۹۴۷ ریودوژانیرو برزیل است. کشوری که فوتبالش مهم تر از ادبیاتش است. در مقدمة یکی از کتاب هایش آمده است که او در خانواده ای نیمه‌مرفه از پدری مهندس و مادری عمیقاً مذهبی به دنیا آمد. والدینش او را در کالج ژزوئیت ها نام‌نویسی کردند، کالجی که به سخت گیری شهرت داشت. پائولو در آنجا انضباط و تحمل سختی را فرا گرفت اما ایمان مسیحی اش را از دست داد. بعدها به دانشکدة حقوق رفت اما خیلی زود آن را رها کرد. علاقة شدیدش به هنر موجب شد تا به خواستِ پدر و مادرش سه‌بار در بیمارستان روانی بستری شود.
ولی او عاقبت از آنجا گریخت. بعد به مارکس و انگلس و چه‌گوارا علاقه مند شد و در تظاهرات‌های خیابانی فعالانه شرکت کرد. همزمان با این تغییر و تحولات، او دچار بحرانی معنوی شد که بی ایمانی اش را زیر سوال می بُرد. از این رو به جستجوی تجربیات معنوی تازه ای پرداخت: به مواد مخدر و توهم زا و به فرقه های متعدد رو آورد و تمام قارة آمریکای لاتین را در جستجوی گام های کارلوس کاستاندا طی کرد و با جادوگران گوناگون آشنا شد. سپس به انگلستان رفت و در آنجا به نوشتن ماجراهای زندگی اش پرداخت. این کار یک سال وقت او را گرفت تا اینکه روزی دست نوشته اش را در یک کافه رستوران جا گذاشت. او پس از سه ازدواج ناموفق در سال ۱۹۸۱ با کریستینا ازدواج کرد. کوئیلو در سن سی و چهار سالگی ایمان کاتولیکی اش را باز یافت؛ ایمانی که سال ها پیش از دست داده بود. آنگاه به سفر هفتصد کیلومتری در جاده سن‌ژاک دو کمپوستل پرداخت، راهی را که زائران بی‌شماری در قرون وسطی طی کرده بودند. از این سفر، که به نوعی سیر و سلوک می مانست، نخستین متن ادبی او به نام «زائر کمپوستل» پدید آمد. کتاب «کیمیاگر» را پس از آن نوشت و سپس کتاب های دیگر و دیگرترش را. «کیمیاگر» حکایت چوپانی است به نام سانتیگو که شبی در ویرانه ای به خواب می رود و در خواب نشانه هایی از گنجی پنهان به او داده می شود. او به جستجوی گنج، سفری را آغاز می کند و در نهایت گنج را در همان ویرانه می یابد. البته نظیر این مضمون به کرّّات در ادبیات ایران آمده است؛ مثلاً در اشعار مولانا عین همین داستان به چشم می خورد. کتاب های کوئیلو در ایران طرفداران زیادی دارد و بسیار پُرفروش است؛ با چاپ های متعدد و قطع های کوچک و بزرگ و نفیس. کوئیلو می گوید که برای سه بار زندگی بعدی هم به اندازه کافی پول دارد ولی ترجیح می دهد که سالی چهار صد هزار دلار حق تألیفی را که دریافت می کند خرج بنیادی کند که به نام خودش است و همسرش کریستینا آن را اداره می کند.
آن شب گویا ضیافت باشکوهی برقرار شده بود. خیلی ها آمده بودند. وزیر ارشاد وقت هم بوده. مهمان ها کوئیلو را که دیده اند حتماً برایش کف زده اند و او همان‌طور که لیوان نوشابه اش دستش بوده در باغ قدم می زده و با بعضی‌ها دست می‌داده….
آن شب گلشیری در بیمارستان ایران مهر در کُما بود.
آنچه تو گنجش توهم میکنی / زان توهم، گنج را گم می کنی
-------------------------------------------------------------------------
این مطلب در تیر ماه ۱۳۸۷ در مجله شهروند امروز به چاپ رسیده است. فایل آن را می توانید از پیوست دانلود نمایید.